Καθὼς πλησιάζει ἡ μεγάλη Γιορτὴ τοῦ Θείου Εὐαγγελισμοῦ καὶ γνωρίζοντας τὴν εὐλάβεια ποὺ ἔχουν οἱ τῆς Γλώσσης κάτοικοι στὴν εἰκόνα τὴς Εὐαγγελίστριας, ἡ ὁποία καὶ ἀνήκει στὸ ταπεινὸ ἐκκλησάκι ποὺ γειτονιάζει μὲ τὸν ἱστορικὸ βράχο καὶ ναὸ τοῦ Τιμίου Προδρόμου στὸ Καστρί, παρουσιάζω τὸ παρακάτω ἱστορικό, τὸ ὁποῖο βασίζεται σὲ ἀκριβεῖς πηγές, ἀδιάψευστες.
Θέλω νὰ πιστεύω ὄτι κάποτε θὰ εὐαισθητοποιηθοῦν περισσότερο οἱ φορεῖς τῆς Γλώσσας ( Πολιτιστικὸς Σύλλογος, Κοινότητα κ.λ.π.), ὥστε νὰ γίνει μιὰ προσπάθεια σοβαρῆς μελέτης καὶ ἔρευνας τῆς ἱστορίας αὐτῆς τῆς περιοχῆς. Ὄχι ἄλλο τίποτε, ἀλλ᾿ ἐπειδὴ τὸ ἀξίζει.
Ὁ ναὸς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ στὸ Καστρὶ
Ἀπέναντι ἀπὸ τὸν ἰστορικὸ καὶ περίοπτο ναὸ τοῦ Ἀγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου στὸ «Καστρὶ» βρίσκεται ὁ ναῒσκος τῆς Παναγίας τῆς Εὐαγγελιστρίας, ὁ γνωστὸς στοὺς ντόπιους ὡς «Παναγία».
Ἀκριβεῖς πληροφορίες γιὰ τὸ ἱστορικὸ τῆς ἰδρύσεως τοῦ ἐν λόγω ναοῦ δέν ἔχουμε μέχρι σήμερα, οὔτε καὶ ἐπιγραφὲς γιὰ τὸ χρόνο ποὺ κτίστηκε. Ὡστόσο μποροῦμε νὰ ὑπολογίσουμε πὼς εἶναι κτίσμα τῶν ἀρχῶν τοῦ 19ου αἰ. ἀφοῦ δὲ μνημονεύεται στὸν Κατάλογο τοῦ Καισάριου Δαπόντε, ἀλλὰ καὶ στὸ Κατάστιχο τοῦ Ἐπισκόπου Εὐγενίου.
Ἀντίθετα στὴν Ἔκθεση τῆς Δημογεροντίας τῆς Γλώσσας τοῦ ἔτους 1833 ἀναφέρονται τὰ ἑξῆς: «Ἕτερον ὁ Εὐαγγελισμὸς μὲ προαύλιον καὶ δύο κελλία, τὸ ἐσωτερικὸν του ἀκαλλώ/πιστον, κ(αὶ) χωρητικὸν ἕως εἰκοσιπέντε ἀνθρώπων».
Ὁ παλιὸς ναὸς ἦταν μιὰ ξυλόστεγη ἁπλῆ βασιλικὴ χτισμένη μὲ ἀργόλιθους τῆς περιοχῆς καὶ ἀνακαινισμένη τὸ 1954. Δίπλα δέ στὸ ναὸ, στὴ βόρεια πλευρὰ του, ὑπῆρχε κελλὶ γιὰ τὶς ἀνάγκες τῶν προσκυνητῶν.
Παλαιὲς εἰκόνες ἤ ἄλλα ἰερὰ ἀντικείμενα καὶ βιβλία δὲν εἶχε τὸ ἐξωκκλήσιο, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν εἰκόνα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, ἡ ὁποία φέρει τὴν ἐπιγραφὴ,
« †Δι᾿ ἐξόδου Χρήστου καὶ Τριανταφυλλιᾶς τῆς συζύγου 1874 »
Μέσα στὸ ἰερὸ βῆμα δὲ, φυλάσσονταν κι ἄλλες εἰκόνες ρωσικῆς τεχνοτροπίας.
Φαίνεται πὼς ὑπῆρχαν ὀπωροφόρα δένδρα στὴν κτηματικὴ περιουσία ποὺ ὑπάρχει γύρω ἀπὸ τὴν Παναγία, σύμφωνα μὲ τὰ παρακάτω ἔγγραφα.
ἀρ. 3 Ἐν Γλώσσῃ τῆ 24 Ἰουλίου 1842 Ὁ ἐπιστάτης τοῦ Δημοσίου διακηρύττει ὅτι,
Δυνάμει τῆς ὐπ᾿ ἀρ. 9039 διαταγῆς τῆς Βασιλικῆς Ὑποδιοικήσεως Σκιάθου ἐκτίθενται εἰς δημοπρασίαν/ αἱ Μποστογάναι[1] ἀχλάδαι τοῦ ἐνταῦθα διαλελυμένου Μονηδρίου τοῦ Εὐαγγελισμοῦ κ(αὶ) τοῦ Προδρόμου (Πέτρας).
Ὁ ἐπιστάτης τοῦ Δημοσίου/Γ. Ἀγγελέτος
Τὸν Σεπτέμβριο τοῦ ἴδιου ἔτους πραγματοποιεῖται στὴ Γλώσσα ἠ δημοπρασία γιὰ τὴν εκποίηση τοῦ καρποῦ τοῦ ἀμπελώνα τῆς Παναγίας, σύμφωνα μὲ τὸ παρακάτω ἔγγραφο, (ἀρ. 17112/9861)
Σήμερον τὴν δωδεκάτην Σεπτεμβρίου τοῦ χιλιοστοῦ ὀκτακο/σιοστοῦ τεσσαρακοστοῦ δευτέρου ἔτους, ἠμεῖς ὁ Δήμαρχος Γλώσ/σης, ἐδημοσιεύσαμεν εἰς τὸ δημοσιώτερον μέρος τοῦ Δήμου/ μας τὴν ὑ᾿ ἀρ. 9674 περὶ δημοπρασίας ἐκποιήσεως/τοῦ ἐκ τοῦ κατὰ τὸν Δῆμον μας κειμένου ἀμπελῶνος τοῦ/Μονηδρίου τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἀνήκοντος εὶς τὸ Ἐκκλησιαστικὸν/ Ταμεῖον καρποῦ, διακηρύξεως τοῦ Β(ασιλικοῦ) Ὑποδιοικητηρίου./ Ἐφ᾿ ὧ συνετάχθη τὸ παρὸν Πρωτόκολλον καὶ ὑπεγράφη/παρ᾿ ἡμῶν, διὰ τὰ περεταίρω.
Ὁ Δήμαρχος/Δ. Σταμούλης
Τέλος, σὲ ἀναφορὰ πρὸς τὸν Ὑποδιοικητὴ Σκιάθου, ἡ ὁποία συνετάγη τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1843 σημειώνονται καὶ τὰ ἑξῆς:
«Ἀπὸ τὰ κτήματα τοῦ ἐν Γλώσσῃ διαλελυμένου Μονηδρίου τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἐσυνάχθησαν ἐφέτος διὰ λογαριασμὸν τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Ταμείου 30 ὀκάδες σῦκα καὶ 50 ὀκάδες ἀχλάδαι»
Σήμερα στὴ θέση τοῦ παλαιοῦ ἐξωκκλησίου ὑπάρχει νέος ναὸς, ὁ ὁποῖος κτίστηκε πρόσφατα, στὰ θεμέλια τοῦ παλαιοῦ.
π. Κων. Ν. Καλλιανός
Θέλω νὰ πιστεύω ὄτι κάποτε θὰ εὐαισθητοποιηθοῦν περισσότερο οἱ φορεῖς τῆς Γλώσσας ( Πολιτιστικὸς Σύλλογος, Κοινότητα κ.λ.π.), ὥστε νὰ γίνει μιὰ προσπάθεια σοβαρῆς μελέτης καὶ ἔρευνας τῆς ἱστορίας αὐτῆς τῆς περιοχῆς. Ὄχι ἄλλο τίποτε, ἀλλ᾿ ἐπειδὴ τὸ ἀξίζει.
Ὁ ναὸς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ στὸ Καστρὶ
Ἀκριβεῖς πληροφορίες γιὰ τὸ ἱστορικὸ τῆς ἰδρύσεως τοῦ ἐν λόγω ναοῦ δέν ἔχουμε μέχρι σήμερα, οὔτε καὶ ἐπιγραφὲς γιὰ τὸ χρόνο ποὺ κτίστηκε. Ὡστόσο μποροῦμε νὰ ὑπολογίσουμε πὼς εἶναι κτίσμα τῶν ἀρχῶν τοῦ 19ου αἰ. ἀφοῦ δὲ μνημονεύεται στὸν Κατάλογο τοῦ Καισάριου Δαπόντε, ἀλλὰ καὶ στὸ Κατάστιχο τοῦ Ἐπισκόπου Εὐγενίου.
Ἀντίθετα στὴν Ἔκθεση τῆς Δημογεροντίας τῆς Γλώσσας τοῦ ἔτους 1833 ἀναφέρονται τὰ ἑξῆς: «Ἕτερον ὁ Εὐαγγελισμὸς μὲ προαύλιον καὶ δύο κελλία, τὸ ἐσωτερικὸν του ἀκαλλώ/πιστον, κ(αὶ) χωρητικὸν ἕως εἰκοσιπέντε ἀνθρώπων».
Ὁ παλιὸς ναὸς ἦταν μιὰ ξυλόστεγη ἁπλῆ βασιλικὴ χτισμένη μὲ ἀργόλιθους τῆς περιοχῆς καὶ ἀνακαινισμένη τὸ 1954. Δίπλα δέ στὸ ναὸ, στὴ βόρεια πλευρὰ του, ὑπῆρχε κελλὶ γιὰ τὶς ἀνάγκες τῶν προσκυνητῶν.
Παλαιὲς εἰκόνες ἤ ἄλλα ἰερὰ ἀντικείμενα καὶ βιβλία δὲν εἶχε τὸ ἐξωκκλήσιο, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν εἰκόνα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, ἡ ὁποία φέρει τὴν ἐπιγραφὴ,
« †Δι᾿ ἐξόδου Χρήστου καὶ Τριανταφυλλιᾶς τῆς συζύγου 1874 »
Μέσα στὸ ἰερὸ βῆμα δὲ, φυλάσσονταν κι ἄλλες εἰκόνες ρωσικῆς τεχνοτροπίας.
Φαίνεται πὼς ὑπῆρχαν ὀπωροφόρα δένδρα στὴν κτηματικὴ περιουσία ποὺ ὑπάρχει γύρω ἀπὸ τὴν Παναγία, σύμφωνα μὲ τὰ παρακάτω ἔγγραφα.
ἀρ. 3 Ἐν Γλώσσῃ τῆ 24 Ἰουλίου 1842 Ὁ ἐπιστάτης τοῦ Δημοσίου διακηρύττει ὅτι,
Δυνάμει τῆς ὐπ᾿ ἀρ. 9039 διαταγῆς τῆς Βασιλικῆς Ὑποδιοικήσεως Σκιάθου ἐκτίθενται εἰς δημοπρασίαν/ αἱ Μποστογάναι[1] ἀχλάδαι τοῦ ἐνταῦθα διαλελυμένου Μονηδρίου τοῦ Εὐαγγελισμοῦ κ(αὶ) τοῦ Προδρόμου (Πέτρας).
Ὁ ἐπιστάτης τοῦ Δημοσίου/Γ. Ἀγγελέτος
Τὸν Σεπτέμβριο τοῦ ἴδιου ἔτους πραγματοποιεῖται στὴ Γλώσσα ἠ δημοπρασία γιὰ τὴν εκποίηση τοῦ καρποῦ τοῦ ἀμπελώνα τῆς Παναγίας, σύμφωνα μὲ τὸ παρακάτω ἔγγραφο, (ἀρ. 17112/9861)
Σήμερον τὴν δωδεκάτην Σεπτεμβρίου τοῦ χιλιοστοῦ ὀκτακο/σιοστοῦ τεσσαρακοστοῦ δευτέρου ἔτους, ἠμεῖς ὁ Δήμαρχος Γλώσ/σης, ἐδημοσιεύσαμεν εἰς τὸ δημοσιώτερον μέρος τοῦ Δήμου/ μας τὴν ὑ᾿ ἀρ. 9674 περὶ δημοπρασίας ἐκποιήσεως/τοῦ ἐκ τοῦ κατὰ τὸν Δῆμον μας κειμένου ἀμπελῶνος τοῦ/Μονηδρίου τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἀνήκοντος εὶς τὸ Ἐκκλησιαστικὸν/ Ταμεῖον καρποῦ, διακηρύξεως τοῦ Β(ασιλικοῦ) Ὑποδιοικητηρίου./ Ἐφ᾿ ὧ συνετάχθη τὸ παρὸν Πρωτόκολλον καὶ ὑπεγράφη/παρ᾿ ἡμῶν, διὰ τὰ περεταίρω.
Ὁ Δήμαρχος/Δ. Σταμούλης
Τέλος, σὲ ἀναφορὰ πρὸς τὸν Ὑποδιοικητὴ Σκιάθου, ἡ ὁποία συνετάγη τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1843 σημειώνονται καὶ τὰ ἑξῆς:
«Ἀπὸ τὰ κτήματα τοῦ ἐν Γλώσσῃ διαλελυμένου Μονηδρίου τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἐσυνάχθησαν ἐφέτος διὰ λογαριασμὸν τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Ταμείου 30 ὀκάδες σῦκα καὶ 50 ὀκάδες ἀχλάδαι»
Σήμερα στὴ θέση τοῦ παλαιοῦ ἐξωκκλησίου ὑπάρχει νέος ναὸς, ὁ ὁποῖος κτίστηκε πρόσφατα, στὰ θεμέλια τοῦ παλαιοῦ.
π. Κων. Ν. Καλλιανός
